Nedir Bu 13. Madde?
ABD, dünyadaki nüfusun %5'ine tekabül etmekle beraber mahkumların %25'ine ev sahipliği yapıyor. Yani, dört mahkumdan biri özgürlükler ülkesinde bulunuyor. 1972'de 200.000, günümüzde ise 2.3 milyon tutsak ile dünyanın en büyük hapsedilme oranını ele almış durumda.
Güncelden kısa bilgi verdikten sonra biraz da geçmişe dönelim. Kölelik, ekonomik bir sistemdi ve köleliğin İç Savaş’ın sonundaki tasfiyesi Güney ekonomisini bertaraf etti. Burada ‘mal’ statüsüne sahip, aktif rol oynayan 4 milyon insan vardı ama artık özgürler. Ekonomideki açık nasıl doldurulacak? 13. Anayasa Değişikliği’ndeki boşluk ile.
Anayasada 13. Değişiklik, bir kişinin köle olarak tutulmasını anayasaya aykırı hale getiriyor. Yani tüm Amerikanlara özgürlük. Fakat, “Bir suçtan ceza alanlar hariç.” tam da bahsi geçen boşluk burada yer almakta. İç Savaş sonu Afrikalı Amerikanlar toplu tutuklandı, hapishanede ilk patlama yaşandı. Aylaklık, serserilik gibi suçlardan “siyahilerin suça yakınlığı miti” meydana geldi. Kara Panter Partisi liderlerinden Fred Hampton’ın suikaste uğraması, Siyahlara Özgürlük Ordusu lideri Assata Shakur’un tehlikeli gösterilmesi ve insan hakları savunucusu olan Angela Davis’in çeşitli suçlamalarla karşılaşması bu sıralarda birçok siyahiyi bir araya getirdi.
Topluca hapsetmelere 1990 sonrası dönemde geri döndüğümüzde 30 milyar dolarlık federal suç yasa tasarısı, hapishane inşası için eyalet fonlarının arttırılması, 100.000 polisin sokağa çıkması gibi yasaların hapis yoluyla uygulanmasını sağlayan bir sürü önlem çıktı. Üyeleri politikacılar ve şirketlerden oluşan American Legislative Exchange Council (ALEC) vasıtasıyla her iki kol da kanunlarda söz sahibi oluyor, her yasa tasarısı onu fonlayan şirketlere fayda sağlıyordu. ALEC içindeki Corrections Corporation of America (CCA) ilk özel hapishane şirketiydi. Sürekli insan akışı sağlanarak Amerika’da hem kölelik yeni bir form kazandı hem de milyonlarca dolarlık endüstri hızla büyüdü.
Sorun hapsedilme değil, onun bir üst basamağı olan ırksal ve sosyal ayrım. Medya ve teknoloji sayesinde bu ayrımın getirdiği sürece çok daha yakından tanık oluyoruz. Çözüm ise sadece belli kesimin yaşamından, özgürlüğünden ziyade tüm insanlığın saygın olduğu bilincine erişebilmektir.
Yazımda referans aldığım 13. Madde Belgeseli’ni buradan izleyebilirsiniz.
